Trong lịch sử dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước, cùng với việc khẳng định bài học dân là gốc, cha ông ta cũng xác định vai trò to lớn của những người hiền tài của đất nước. Từ thế kỷ XV, thời Lê, cha ông ta đã đúc kết, rút ra  chân lý “hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí quốc gia thịnh thì thế nước mạnh rồi lên cao; nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp”(1). Như vậy, dân và những hiền tài của dân đã tạo nên sức mạnh quyết định sự hưng thịnh của quốc gia, dân tộc.


Đ/c Chẩu Văn Lâm thăm Trung tâm thực nghiệm, trường Đại học Tân Trào . Nguồn: baotuyenquang.com

     Thấm nhuần sâu sắc chân lý đó và vận dụng sáng tạo  chủ nghĩa Mac-Lê nin vào thực tế  nước ta, Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm tập hợp, đào tạo, tìm kiếm, thu hút, trọng dụng nhân tài. Ngày 20/11/1946,  Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng tin “Tìm người tài đức” cho đất nước: “Nước nhà cần phải kiến thiết. Kiến thiết cần phải có nhân tài. Trong số 20 triệu đồng bào chắc không thiếu người có tài, có đức. E vì Chính phủ nghe không đến, thấy không khắp, đến nỗi những bậc tài đức không thể xuất thân. Khuyết điểm đó tôi xin thừa nhận. Nay muốn sửa đổi điều đó, và trọng dụng những kẻ hiền năng, các địa phương phải lập tức điều tra nơi nào có người tài đức, có thể làm được những việc lợi dân, thì phải báo cáo ngay”(1).
      Đảng Cộng sản Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách quan tâm xây dựng đội ngũ trí thức, nhất là từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đất nước (1986) đến nay. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (1991) đã được đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII thông qua nêu rõ:  “xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, lấy liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức làm nền tảng, do Đảng cộng sản lãnh đạo”.  
      Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, IX, X tiếp tục khẳng định vai trò của đội ngũ trí thức. Hội nghị lần thứ bảy BCHTW Đảng (Khóa X) đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 27-NQ/TW, về “Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng “xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị”. Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, XII tiếp tục khẳng định và làm rõ hơn quan điểm của Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức: “Xây dựng đội ngũ trí thức ngày càng lớn mạnh, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng trong hoạt động sáng tạo. Trọng dụng trí thức trên cơ sở đánh giá đúng phẩm chất, năng lực và kết quả cống hiến”.  
      Nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức đối với sự phát triển của tỉnh, thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Tuyên Quang đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách xây dựng đội ngũ trí thức nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh. Năm 2008, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (Khóa XIV) đã ban hành Chương trình hành động Số 19-CTr/TU thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TU Hội nghị BCHTW Đảng (Khóa X) “Về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế”, khẳng định: “Đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững”. Tiếp đó, ngày 13/5/2011, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XV) ban hành Nghị quyết số 02-NQ/TU “Về phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020”, chỉ rõ: “Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là một trong những khâu đột phá nhằm thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV”. Nghị quyết đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI tiếp tục cụ thể hóa về xây dựng đội ngũ trí thức của tỉnh: “Thực hiện kế hoạch đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên gia, quản trị doanh nghiệp, cán bộ khoa học công nghệ ở một số ngành, lĩnh vực”.
      Cùng với sự phát triển mọi mặt của tỉnh, đội ngũ trí thức Tuyên Quang ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng. Chỉ tính những người có trình độ đại học trở lên hiện có trên 10.000 người đang làm việc trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp và các thành phần kinh tế khác, trong đó trên 1000 người có trình độ thạc sỹ, bác sỹ chuyên khoa cấp I, II, 20 người có trình độ tiến sỹ, ngoài ra có hàng ngàn người đã nghỉ hưu nhưng trí tuệ, sức khỏe còn tốt; hàng trăm người có trình độ trên đại học là người Tuyên Quang đang làm việc tại các trung tâm lớn của đất nước, có người là Phó giáo sư, tiến sỹ đang trực tiếp giảng dạy trong các trường đại học. Đây là nguồn nhân lực vô cùng quí giá của tỉnh. Bằng tri thức được trang bị, sự sáng tạo, ý thức trách nhiệm và truyền thống cách mạng, đội ngũ trí thức Tuyên Quang đã có đóng góp to lớn, thiết thực, hiệu quả vào hoạch định, triển khai qui hoạch, kế hoạch, dự án đầu tư phát triển, các cơ chế, chính sách quản lý kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Nếu không có đội ngũ trí thức và đóng góp tài năng, trí tuệ của đội ngũ trí thức như đã nêu trên thì tỉnh ta khó có thể triển khai, tổ chức thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ đã đặt ra, khó có thể có được thành tựu như ngày hôm nay. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh ghi nhận  và đánh giá cao những đóng góp to lớn của đội ngũ trí thức tỉnh nhà.
       Tuy nhiên, trước yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh, chúng ta cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng, “đội ngũ trí thức của tỉnh còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém: Số lượng, chất lượng, cơ cấu chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh; chưa có chuyên gia đầu ngành trên tất cả các lĩnh vực; khả năng sáng tạo, năng lực thực tiễn, tính độc lập, đổi mới trong nghiên cứu, hoạt động khoa học”(2), khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ và sử dụng công nghệ thông tin “của một số trí thức còn hạn chế; có lúc, có nơi còn thiếu tinh thần hợp tác trong nghiên cứu, hoạt động khoa học; số lượng đề tài khoa học được nghiên cứu và áp dụng thực tiễn còn ít”. (2). Đóng góp thực tế của trí thức còn chưa tương xứng với tiềm năng; còn chưa thể hiện tốt vai trò của mình trong các hoạt động giám sát, phản biện, giám định xã hội. Một số trí thức chưa thường xuyên học tập, tìm tòi, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, thiếu chí khí và hoài bão vươn lên trong nghiên cứu và hoạt động khoa học. Còn thiếu những đơn vị làm công tác giáo dục, đào tạo, khoa học mạnh  có khả năng giải quyết những vấn đề quan trọng mang tính cơ bản, đột phá trong phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh và là môi trường để trí thức học tập, thử thách và phát triển.            
      Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trên chủ yếu là do: “Tỉnh chưa có đủ điều kiện, môi trường cần thiết để phát huy hết năng lực sáng tạo của đội ngũ trí thức. Công tác qui hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức chưa cân đối về nhu cầu của từng lĩnh vực chuyên môn, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của tỉnh; việc tổ chức đào tạo trí thức theo mô hình đào tạo tại chức, từ xa… chưa chặt chẽ nên chất lượng đào tạo còn thấp. Điều kiện kinh tế của tỉnh còn khó khăn nên cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích đào tạo, bồi dưỡng chưa đủ sức động viên, thu hút nhân tài, trí thức có trình độ chuyên môn khá, giỏi về tỉnh công tác”(2).  Ngay cả khi đã có chủ trương, chính sách về xây dựng đội ngũ trí thức nhưng việc triển khai thực hiện trong thực tế còn chậm và thiếu đồng bộ dẫn đến kết quả đạt được hạn chế. Giáo dục và đào tạo, lĩnh vực có ý nghĩa quyết định trong việc nâng cao dân trí, tạo điều kiện đầu tiên cho việc hình thành đội ngũ trí thức, nơi một bộ phận lớn trí thức của tỉnh làm việc, nơi chuẩn bị một cách toàn diện về học thức, thể lực, nhân cách, lối sống và những giá trị văn hóa tinh thần quan trọng nhất thời gian qua tuy “đạt kết quả quan trọng” song “chất lượng và hiệu quả  có mặt chưa đáp ứng yêu cầu”.(2)
      Thị trường khoa học và công nghệ, văn học và nghệ thuật … tuy đã có chủ trương  nhưng đang trong quá trình hình thành.
      Tổ chức Hội của đội ngũ trí thức chưa đủ mạnh để tập hợp, động viên trí thức...
       Để xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển tỉnh Tuyên Quang trở thành tỉnh phát triển khá trong các tỉnh miền núi phía Bắc, trong những năm tới cần tập trung làm tốt một số giải pháp sau:
       Một là: Tiếp tục hoàn thiện môi trường và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của trí thức, trong đó coi trọng xây dựng môi trường thực sự dân chủ, bình đẳng, thuận lợi để trí thức phát huy trí tuệ, năng lực, ý tưởng trong hoạt động khoa học, cống hiến và đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh và hội nhập quốc tế.
       Hai là: Rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, trong đó tập trung bổ sung, hoàn thiện chính sách thu hút trí thức có trình độ chuyên môn, tay nghề cao, các chuyên gia đầu ngành về tỉnh công tác, hợp tác lâu dài. Có cơ chế, chính sách động viên và sử dụng hiệu quả những trí thức đã hết tuổi lao động nhưng còn sức khỏe, có trình độ, năng lực chuyên môn vào các công việc phù hợp.
      Thực hiện tôn vinh, khen thưởng kịp thời những trí thức có cống hiến hiệu quả vào công cuộc xây dựng tỉnh, kể cả những trí thức đang cư trú ở ngoài tỉnh.
       Ba là: Thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, xây dựng xã hội học tập. Tập trung đào tạo nguồn nhân lực gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, thị trường lao động; chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên gia, quản trị doanh nghiệp, cán bộ khoa học công nghệ ở một số lĩnh vực. Xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo có trình độ, năng lực, đủ về số lượng, chuẩn về trình độ, tâm huyết với nghề nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Triển khai xây dựng Trường Đại học Tân Trào cả về đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên, chương trình giảng dạy, nghiên cứu khoa học, cơ sở vật chất nhằm “sớm trở thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực trong khu vực, là trung tâm nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ của tỉnh”(3). Có chính sách lựa chọn những sinh viên giỏi, trí thức đang làm việc tại tỉnh có năng lực, triển vọng, nhất là trí thức trẻ ở những lĩnh vực tỉnh cần, đồng thời huy động các nguồn lực xã hội tham gia đào tạo, bồi dưỡng các đối tượng trên tại những trung tâm khoa học có uy tín trong, ngoài nước với thời gian đủ cần để tiếp thu kiến thức khoa học tiên tiến, trở thành những chuyên gia đầu ngành về phục vụ địa phương. 
        Bốn là: Tập trung triển khai quyết liệt, hiệu quả Chương trình hành động số 05-CTr/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện nghị quyết Đại hội đảng bộ tỉnh lần thứ XVI. Đẩy mạnh thu hút đầu tư, nhất là các lĩnh vực tỉnh có tiềm năng, lợi thế nhằm tạo ra nhiều việc làm, thúc đẩy phát triển thị trường khoa học và công nghệ, thị trường văn học và nghệ thuật…điều kiện cho trí thức, nhất là trí thức trẻ có cơ hội làm việc, rèn luyện, thử thách trong thực tiễn và đóng góp tài năng, trí tuệ xây dựng quê hương.
      Năm là: Tiếp tục kiện toàn, nâng cao vai trò của các Hội trí thức, trước hết là Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, Hội Văn học và nghệ thuật, Hội nhà báo trong tập hợp, đoàn kết, góp phần phát huy trình độ, năng lực chuyên môn, khoa học, cập nhật và nâng cao  kiến thức, ý thức trách nhiệm công dân của trí thức trong xây dựng quê hương.
      Sáu là: Các cấp ủy, chính quyền cần tiếp tục quán triệt và tuyên truyền sâu rộng đến cán bộ, đảng viên, nhân dân Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành trung ương Đảng ( Khóa X) “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”; Chương trình hành động Số 19-CTr/TU của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, tạo sự chuyển biến căn bản trong nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhân dân về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh. Có cơ chế bảo đảm quyền và trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong góp ý kiến tư vấn, phản biện và giám định xã hội các chủ trương, cơ chế, chính sách, các dự án kinh tế- xã hội của tỉnh.
     Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, để thực hiện thành công mục tiêu đưa Tuyên Quang trở thành tỉnh phát triển khá trong các tỉnh miền núi phía Bắc như nghị quyết đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra, cùng với sự quan tâm của cả hệ thống chính trị, của nhân dân các dân tộc trong tỉnh, đội ngũ trí thức tỉnh nhà cần  nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp xây dựng quê hương trước nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao kiến thức, tay nghề; có ý chí và hoài bão, khát khao vươn lên ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ  trong thời kỳ mới.
      Cấp ủy, chính quyền, nhân dân các dân tộc trong tỉnh tin tưởng và mong đội ngũ trí thức của tỉnh sẽ có nhiều đóng góp to lớn hơn nữa để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đã đề ra.

 (1) http://vusta.vn/vi/trao-đôi-thao-luân
 (2) Chương trình HĐ số 19-Ctr/TU ngày 27/10/2008 của BCHTU thực hiện Nghị quyết 27-NQ/TW (khóa X)
(3) Nghị quyết đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XVI.

Chẩu Văn Lâm, Ủy viên BCHTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang khóa XIV