Hãy tưởng tượng điều gì xảy ra nếu tất cả các pin trên thế giới này ngừng hoạt động? Không chỉ điện thoại di động hay laptop của bạn mà hàng tỷ các thiết bị điện tử khác trên khắp hành tinh đều xếp xó. Không chỉ mọi trái tim nhân tạo ngừng đập mà tất cả xe đạp/xe máy/ô-tô điện đều dừng bánh giữa đường. Pin hiện hữu với vai trò không thể thay thế trong hầu hết các thiết bị từ chăm sóc sức khỏe, gia dụng, thông tin liên lạc hay giao thông vận tải đến quốc phòng hay nghiên cứu vũ trụ. Đó là lý do vì sao chúng ta cần sớm phát triển được pin điện.

Còn một điểm ít người để ý, đó là vai trò của pin trong phát triển năng lượng tái tạo, bảo vệ môi trường. Để phát triển điện tái tạo bền vững, đáp ứng được nhu cầu thì cần có hệ thống lưu giữ và phân phối điện đủ mạnh, an toàn, và hiệu quả.

Hiện nay điện tái tạo thường được lưu giữ bằng ba cách: (1) Nạp vào các pin hay siêu tụ (supercapacitor); (2) Lưu giữ thủy điện (pump-storage hydroelectricity) - Dùng điện dư thừa bơm nước lên hồ chứa trên cao hay thượng nguồn sông, rồi khi cần thì xả xuống làm quay turbine (thủy điện), sinh điện trở lại, và (3) Chuyển thành hydro xanh (Green Hydrogen) - Dùng điện sạch điện phân nước, tạo ra hydro và oxy. Khí hydro sạch (Green) nhận được có thể đốt để sinh nhiệt (chẳng hạn, ở lò luyện thép) hay đưa vào thiết bị Fuel Cell để tái sinh điện (chẳng hạn, dùng chạy xe).

Hai cách sau lưu giữ được nhiều điện, nhưng cần đầu tư rất lớn và không thuận cho phân phối. (Chẳng ai có thể mang hồ nước đi nơi khác, còn vận chuyển Hydro cũng rất khó và tốn kém). Trong khi đó pin / siêu tu có thể vận chuyển và sử dụng rất linh hoạt và hiệu quả. Bởi vậy, chúng tôi cho rằng, phương pháp lưu giữ và phân phối điện bằng pin/siêu tụ là phù hợp với hoàn cảnh hiện tại của nước ta. Thực ra, pin dùng cho mạng lưới điện đang là nhu cầu nóng mang tính toàn cầu.

Mặt khác, lưới điện quốc gia liên quan đến an ninh kinh tế và chính trị của đất nước, nên phải tự mình nắm lấy, không thể giao phó cho nước ngoài. Đã có thời, một số tiểu bang của Australia để mất quyền kiểm soát phân phối điện vào tay các công ty Trung Quốc dẫn đến tình trạng, mà Clive Hamilton, thành viên ban giám đốc Cơ quan Quản lý Biến đổi Khí hậu của Chính phủ Australia, mô tả là ‘nếu Trung Quốc hắt hơi thì Australia viêm phổi’. Đó cũng là vì sao ta phải chủ động phát triển pin. Nhu cầu về pin cho lưu giữ và phân phối điện là rất lớn và cấp thiết.

Thêm nữa, ta nhất thiết phải sớm triển khai tái chế pin bằng công nghệ sạch và hiệu quả. Nhưng, công nghệ tái chế lại tùy thuộc thành phần và cấu trúc của pin. Thông thường, mỗi nhà sản xuất pin đều định hình sẵn một công nghệ tái chế phù hợp. Ở ta hiện nay, pin nhập đủ loại từ các nguồn khác nhau, còn tái chế thì nhỏ lẻ, tự phát, thiếu kiểm soát, đang tác động rất xấu tới môi trường. Việc chủ động phát triển pin sẽ tạo thuận lợi cho quá trình tái chế. Mà, nói đến phát triển cũng như tái chế pin ta có thể học được nhiều điều từ các công ty Trung Quốc.

Bài học từ công ty BYD của Trung Quốc

Năm 1995, Wang Chuanfu khởi nghiệp bằng thành lập Công ty pin Quảng Đông BYD (Build Your Dreams). Ban đầu BYD tập trung phát triển pin tái nạp Nikel-Cadmium (NiCd).

 

Vì sao BYD lại chọn NiCd làm sản phẩm khởi nghiệp vào 1995, khi Lithium-ion Battery (LIB) có các tính năng nổi trội hơn nhiều đã xuất hiện trên thị trường từ 1991? Chẳng phải, khi ấy nhiều công ty pin của Nhật đã rời bỏ NiCd để phát triển các pin cao cấp hơn, như NiMH (Nikel-Metal Hybrid) hay LIB, đó sao!

 

Điều khiến cho BYD có quyết định ‘ngược dòng’ như vậy chính là thị trường. Vào những năm ấy pin NiCd vẫn là sản phẩm đa số áp đảo trên thị trường pin dành cho các thiết bị điện tử gia đình. Nhu cầu thị trường về NiCd vẫn rất lớn, nhất là với một nước tỷ dân như Trung Quốc, thế mà nhiều hãng lại bỏ đi, đó chính là cơ hội cho BYD.

 

Vả lại, NiCd không quá cầu kỳ về công nghệ như LIB, nhiều khâu có thể làm bằng tay, trong khi giá nhân công ở Trung Quốc lại rẻ, điều này cho phép một ‘tân binh’ như BYD có thể cạnh trạnh mạnh về giá, mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm.

 

Thời ấy năng suất lao động ở Trung Quốc chỉ bằng khoảng 1/10 của Nhật, thế mà giá thành bộ pin NiCd của BYD chỉ bằng 1/5 - 1/6 của các hãng Nhật. Thế là BYD đã thắng, và ngay năm 2002 đã trở thành nhà sản xuất pin NiCd số 1 thế giới (chiếm 65% sản lượng toàn cầu).

 

Với tiềm lực mới, BYD nhảy sang các dòng pịn cao cấp và chỉ bảy năm sau đã trở thành nhà sản xuất thứ hai thế giới về NiMH và thứ ba thế giới về LIB. Năm 2003 BYD bắt đầu hướng đến ô-tô và chỉ hai năm sau đã xuất xưởng xe xăng, rồi năm 2009 xuất xưởng ô-tô thuần điện đầu tiên. Ngày nay BYD là nhà sản xuất ô-tô điện số 1 thế giới

Từ phát triển pin, hãng xe điện Trung Quốc BYD trở thành hãng sản xuất xe điện có uy tín.