Nếu như trước đây, Internet bùng nổ kéo theo xu hướng thêm chữ “e” vào trước các mô hình kinh doanh truyền thống: e-commerce (thương mại điện tử), e-learning (học qua internet), e-banking (các giao dịch qua internet của ngân hàng),..., thì nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, chữ “Tech” mới chính là “nhân tố bí ẩn” tạo nên những đột phá trong cách thức vận hành và tạo ra giá trị.

Ed-tech (công nghệ trong lĩnh vực giáo dục), health-tech (công nghệ chăm sóc sức khỏe), fin-tech (công nghệ tài chính), mar-tech (công nghệ tiếp thị) hay thậm chí là gov-tech (công nghệ trong lĩnh vực quản lý nhà nước),... đang dần định hình lại bức tranh kinh doanh toàn cầu, mang đến những trải nghiệm mới mẻ và tiện ích cho người dùng.

 

Cùng với đó, là hàng loạt những mô hình kinh doanh kỹ thuật số (digital business model) được triển khai, góp phần giải quyết nhiều vấn đề của cuộc sống thông qua ứng dụng nhiều công nghệ khác nhau. Sự “không biên giới” của công nghệ cũng thúc đẩy các công ty “tech” dễ dàng thực hiện khát vọng toàn cầu hơn nhiều so với những đồng nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh trước đây.

Và Việt Nam, với tinh thần năng động và sức trẻ, cũng không nằm ngoài “làn sóng” chuyển đổi số mạnh mẽ này. Đặc biệt, với sự quan tâm và ủng hộ từ các cấp lãnh đạo, cộng đồng khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể. Điển hình là cuộc gặp gỡ giữa Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên với cộng đồng khởi nghiệp vào tháng 3/2024, nơi ông chia sẻ: “Tôi từ lâu đã có mong muốn được gặp gỡ những doanh nhân thế hệ mới, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, đổi mới và sáng tạo để xây dựng những doanh nghiệp đóng góp cho xã hội.”Lời phát biểu này thể hiện rõ sự kỳ vọng vào vai trò của thế hệ doanh nhân mới trong việc ứng dụng công nghệ, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

Những “ánh hào quang” trên con đường chuyển đổi số

Thương mại điện tử, Fintech, Edtech,... đang là những “mảnh đất màu mỡ” thu hút sự đầu tư của cả doanh nghiệp nội lẫn ngoại. Các “chợ online” như Tiki, Shopee, Lazada không chỉ cạnh tranh với nhau, mà còn phải “nhìn trước ngó sau” những đối thủ sừng sỏ như Amazon, Alibaba hay gần đây là Tiktok shop. Các “siêu ứng dụng” như Grab, VNPay cũng đang nỗ lực khẳng định vị thế trên bản đồ khu vực, bên cạnh những cái tên đình đám toàn cầu.

Đặc biệt, trong lĩnh vực Fintech, những “tay chơi” nội địa như MoMo đang ngày càng khẳng định vị thế. Không chỉ dừng lại ở dịch vụ ví điện tử, MoMo đã mạnh dạn chuyển mình thành “trợ thủ tài chính với AI”, cung cấp đa dạng các dịch vụ từ thanh toán, chuyển tiền, cho vay đến đầu tư, quản lý tài chính cá nhân. Đây là một minh chứng rõ nét cho sự nhạy bén trong việc nắm bắt xu hướng công nghệ và nhu cầu của thị trường, đồng thời cho thấy tham vọng vươn ra biển lớn của các doanh nghiệp Việt.

“Góc khuất” cần được “soi sáng”

Bên cạnh những “ánh hào quang”, hành trình chuyển đổi số của Việt Nam cũng còn tồn tại những “góc khuất” cần được quan tâm và chấn chỉnh. Nhiều doanh nghiệp kinh doanh số vẫn còn chọn “lối đi tắt”, hoạt động trong “vùng xám” để đạt được lợi ích trước mắt.

Mỗi ngày, báo chí đều đưa tin về một tổ chức lợi dụng sự thiếu cảnh giác, thiếu hiểu biết về công nghệ và thêm lòng tham của người dân để các “mô hình kinh doanh số” có chỗ để lừa đảo. Từ việc đơn giản là giả mạo danh tính người khác để lừa tiền, đến nhiều thủ đoạn tinh vi như những kịch bản giả mạo website ngân hàng cho tới những đợt “lùa gà” thông qua các mô hình tiền điện tử, đầu tư ngoại hối…

Chúng ta cũng đang phải đối diện với những nhà… “ảo thuật công nghệ”. Đó là các ứng dụng chạy Facebook tự động, chatbot comment ảo, “trang trại” với hàng chục ngàn chiếc điện thoại “cày” tăng lượng người dùng ảo,... đang là những vấn nạn nhức nhối, tạo ra những số liệu ảo, đánh lừa người dùng và gây ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh lành mạnh.

An ninh mạng, đặc biệt là hiệp ước mang tên Hà Nội của Liên Hiệp Quốc dự kiến ký kết ở Việt Nam vào năm nay sẽ đưa môi trường kinh doanh kỹ thuật số vào một khuôn khổ an toàn với những chuẩn mực, quy trình thống nhất toàn cầu. Bởi hiện nay, nhiều đơn vị kinh doanh sản phẩm trí tuệ nhân tạo còn chưa biết đến tiêu chuẩn ISO/IEC 42001 - tiêu chuẩn hệ thống quản lý quốc tế đầu tiên dành cho trí tuệ nhân tạo (AI), áp dụng cho tất cả các loại hình công ty trong bất kỳ ngành nào. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về an ninh, đạo đức, và trách nhiệm xã hội, rất nhiều công ty công nghệ mang khát vọng lớn nhưng vẫn còn mù mờ về việc tuân thủ các quy định về ESG (tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị) hay những chứng chỉ xanh trong vận hành công việc kinh doanh.

Điều này cũng đúng với chia sẻ, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nói: “Anh chị em khởi nghiệp ai cũng có phần chọn một từ để nói về khát vọng khởi nghiệp, tôi xin chọn từ Kỷ - trong kỷ cương, kỷ luật. Làm gì cũng vậy, đặc biệt là làm khởi nghiệp, thì chữ Kỷ này là vô cùng quan trọng...”