Phân tích thêm về cách quản lý rủi ro, ông Uy cho rằng, việc phân loại hàng hóa thành hai nhóm - nhóm 1 (không có rủi ro) và nhóm 2 (có rủi ro, phải công bố hợp quy, kiểm tra nhà nước khi nhập khẩu) cũng không phù hợp với thế giới vì thực tế không có sản phẩm nào là hoàn toàn không có rủi ro. “Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế (ISO) chia hàng hóa ra làm ba loại: rủi ro thấp, trung bình, cao. Nếu chúng ta kiểm tra chất lượng hàng hóa không theo quản lý rủi ro thì sẽ vừa thiếu hiệu quả, vừa gây lãng phí lớn”, ông Uy cho biết tại hội thảo của Liên đoàn Thương mại công nghiệp Việt Nam (VCCI) vào tháng tư. Do đó, ông đề xuất bỏ phân loại nhóm 1 và 2 mà phân loại theo phương pháp của ISO để từ đó xác định tần suất hậu kiểm cho sản phẩm, chẳng hạn như các mặt hàng có rủi ro cao và dễ bị sử dụng không đúng mục đích như thuốc, vũ khí, vật liệu nổ thì sẽ cần phải đăng ký.

Đáp ứng kỳ vọng

Những vướng mắc mà các doanh nghiệp phản ánh trong thời gian vừa qua đã phần nào được giải quyết trong Luật sửa đổi, với việc phân cấp mức độ rủi ro của sản phẩm. Theo Luật mới, sản phẩm, hàng hóa không còn được phân vào hai nhóm 1 và 2 như trước đây mà được phân loại dựa trên mức độ rủi ro, phù hợp thông lệ quốc tế; cảnh báo của tổ chức quốc tế có liên quan đối với sản phẩm, hàng hóa; khả năng quản lý của cơ quan nhà nước trong từng thời kỳ.

 

“Việc kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa được thực hiện theo nguyên tắc quản lý rủi ro, tăng cường kiểm tra sau lưu thông trên thị trường có trọng điểm, dựa trên phân tích dữ liệu, truy xuất nguồn gốc và thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường chất lượng. Khuyến khích áp dụng công nghệ số và các hệ thống thông minh trong lựa chọn đối tượng, phương thức kiểm tra”, theo Luật sửa đổi.

 

Trong đó, sản phẩm, hàng hóa được phân thành ba loại: mức độ rủi ro thấp, mức độ rủi ro trung bình, và mức độ rủi ro cao. Tiêu chí đánh giá rủi ro bao gồm mức độ tác động đến sức khỏe, môi trường, khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng và cảnh báo từ tổ chức quốc tế. Theo đó, đối với sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro thấp, tổ chức, cá nhân chỉ cần tự công bố tiêu chuẩn áp dụng. Sản phẩm, hàng hóa nào có mức độ rủi ro trung bình thì sẽ cần tự công bố tiêu chuẩn áp dụng; tự đánh giá hoặc do tổ chức chứng nhận được công nhận thực hiện chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Đối với sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao, các tổ chức, cá nhân sẽ cần thực hiện nhiều bước hơn, bao gồm: tự công bố tiêu chuẩn áp dụng và được tổ chức chứng nhận được chỉ định thực hiện chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

 

Bên cạnh đó, sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, mức độ rủi ro cao phải được quản lý theo danh mục gắn với yêu cầu quản lý chất lượng tương ứng, trong đó xác định rõ sản phẩm, hàng hóa được áp dụng biện pháp quản lý khác theo quy định của luật có liên quan. Đối với sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao, Luật mới quy định bắt buộc phải tiến hành truy xuất nguồn gốc, trong đó, Bộ, cơ quan ngang Bộ xác định và có lộ trình thực hiện, bảo đảm tính khả thi, phù hợp với năng lực của doanh nghiệp và đặc thù phát triển của từng ngành hàng.

 

“Việc quản lý chất lượng sản phẩm theo nguyên tắc quản lý rủi ro là những hoạt động mà các nước tiên tiến đang ứng dụng, và thực tế chúng ta cũng đã làm thành công trong Nghị định 15/2018, một phương thức quản lý rủi ro hiệu quả và văn minh”, ông Nguyễn Hoài Nam - Phó tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam - từng chia sẻ tại hội thảo do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức đầu tháng ba.