Có nhiều cách để chiết xuất các hoạt tính từ thực vật như dùng dung môi, chưng cất, ép, thăng hoa,.. cho ra hỗn hợp các hoạt chất khác nhau; sau đó kết tinh, chiết lỏng, sắc ký để chiết xuất tinh khiết từng loại hoạt chất, ứng dụng vào sản xuất dược, mỹ phẩm. Song, điểm thách thức nằm ở chỗ, “muốn một phân tử hay một hợp chất thấm qua da, chúng thường phải dưới 500 Da (đơn vị khối lượng nguyên tử - Dalton). Các phân tử lớn hơn khó có thể xâm nhập, nên không thể tác động đến các tế bào của cơ thể, làm giảm hiệu quả khi sử dụng sản phẩm”, ThS. Chí Thành cho biết.

Thêm vào đó, nếu các hợp chất của lá tre tiếp xúc với oxy, chúng sẽ bị oxy hóa và mất đi các hoạt tính, do đó các chất chiết của lá tre thường được giữ ở trong dầu để tránh bị hỏng. “Bản chất các phân tử dầu cũng không thấm qua da, nếu bôi hỗn hợp này lên da thì chắc chắn cũng bị gây bít tắc lỗ chân lông”, ThS. Chí Thành giải thích thêm.

Do đó, cho đến nay, các sản phẩm điều trị viêm da hiện có trên thị trường vẫn chỉ là các sản phẩm như corticosteroid, trong khi đó, các thuốc điều trị từ thảo dược như lá tre vẫn chỉ dừng lại ở các quy trình trong nghiên cứu hoặc bằng sáng chế mà chưa thể có sản phẩm đưa ra được trên thị trường.

Nhận thấy vấn đề này, nhóm nghiên cứu của ThS. Chí Thành đã nghiên cứu công nghệ cố định các hoạt chất dịch chiết thực vật trong hỗn hợp dầu có tính thấm nhanh qua da và thử nghiệm công nghệ này trong việc sản xuất gel trị viêm da từ chiết xuất của lá tre. Nếu nhìn qua quy trình của nhóm, có lẽ chúng ta sẽ không thấy có điểm gì quá khác lạ: lá tre Bambusa Vulgaris được rửa sạch, phơi khô, nghiền nhỏ, sau đó dùng dung môi (nước cất, ethanol) để chiết xuất các hoạt chất, rồi ủ lạnh ở nhiệt độ 4ºC trong 10 ngày và lọc lấy dung dịch dịch chiết lá tre.

 

Bên cạnh đó, nhóm sử dụng các loại dầu (dừa, gấc, oliu, nghệ), nhũ tương (hệ phân tán của hai chất lỏng không hòa tan được với nhau), bổ sung thêm chất mang háo nước (đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ - FDA chấp nhận sử dụng trong sản xuất mỹ phẩm), đem ủ ở nhiệt độ thường và khuấy đều hằng ngày, trong một tháng rồi lọc và tách lấy lớp dung dịch có dầu. Tiếp đó, nhóm dùng hỗn hợp dung dịch dầu này, phối trộn với dịch chiết từ lá tre nói trên và vaselin (có tác dụng dưỡng ẩm, dưỡng da), sau đó hòa tan ở nhiệt độ 50ºC, thu được gel trị viêm da (nhiễm khuẩn, nhiễm nấm, hoặc viêm da cơ địa).

Vậy đâu là điểm khác biệt trong quy trình này, giúp cho nhóm vượt qua điểm thách thức lớn nhất mà rất nhiều nghiên cứu trước đó đã gặp phải? “Đó chính là chất háo nước giúp cho chiết xuất lá tre cũng như dầu có thể thấm qua màng tế bào”, ThS. Chí Thành cho hay. Dù giữ bí mật về công nghệ, anh cho hay, thực tế chất này rất dễ kiếm và vẫn được dùng trong ngành mỹ phẩm, tuy nhiên “người ta chỉ nghĩ đến việc dùng nó để tan trong nước mà không ai nghĩ đến việc sử dụng để tan trong dầu”.

Lý do đơn giản là bởi, về lý thuyết, chất háo nước đó chỉ có thể tan trong nước chứ không tan trong dầu, do đó không ai bỏ nó vào trong dầu để nghiên cứu cả. Song, trong một lần thử nghiệm, ThS. Thành bất ngờ phát hiện ra, sau ba tháng “để quên” trong lọ dầu, chất háo nước này đã tan hết. “Lúc đó mình mới nghĩ: à đúng rồi, ngày xưa khi tính các đặc điểm hóa chất thì người ta chỉ tính trong khoảng thời gian 1-2 ngày, sau đó ngưng thí nghiệm. Thế nên khi để lâu hơn, mình mới biết rằng chất này cũng có thể tan hết ở trong dầu nữa với khoảng thời gian cần là một tháng”, anh nhớ lại.

Nhớ phát hiện này, nhóm nghiên cứu dần dần cải tiến, điều chỉnh tỷ lệ sản phẩm và cuối cùng đã đi đến một công thức cho sản phẩm gel Derma điều trị viêm da gồm các thành phần: chiết xuất lá tre tổng số (50%); dầu dược liệu hỗn hợp (ô liu, curcumin, dừa, mướp ngọt với tỷ lệ bằng nhau, 10%); Vaseline (40%); phụ gia tăng cường thẩm thấu vào da.

 

Triển vọng chữa bệnh lý viêm da nặng

Một điểm thách thức khác trong việc phát triển các sản phẩm điều trị viêm da cơ địa là cho đến nay, không có mô hình động vật nào về viêm da dị ứng có thể được sử dụng trong các thí nghiệm điều trị.