Địa danh Tuyên Quang xưa và nay

(Tiếp theo kỳ trước)

ĐA THỌ
 Xã cũ. Năm 1945, xã Đa Năng, tổng Thượng Ấm, châu Tự Do, tỉnh Tuyên Quang tách thành xã Hưng Thịnh  và xã Đa Thọ thuộc tổng Nghĩa Khê, châu Kháng Địch. Năm 1946, xã Đa Thọ thuộc huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Năm 1969, xã Đa Thọ hợp nhất với xã Đông Hữu thành xã Đông Thọ (theo Quyết định số 200 - NV ngày 21.4.1969 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ). Xã mới Đông Thọ, tồn tại cho đến ngày nay (xt. Đông Thọ).
ĐÀI MÃN
Xã cũ, đầu thế kỷ XIX, thuộc tổng Cổ Linh, châu Đại Man, phủ Yên Bình, xứ Tuyên Quang. Cuối thế kỷ XIX, thuộc tổng Cổ Linh, châu Chiêm Hóa, phủ Tương An, tỉnh Tuyên Quang.
          Đầu thế kỷ XX, xã Đài Mãn thuộc tổng Đài Quan, châu Chiêm Hóa, gồm 24 bản: Khuôn Dâu (Khuân Bâu), Yên Mã (An Mạ), Nà Càu, Nà Khău, Nà Dìu (Nà Dầu), Nà Tĩnh (Nà Tiệng), Nà Cóc (Nà Coóc), Nà Héc, Nà Bò, Nà Mòn, Bó Cai, Khuôn Phoong, Khuôn Ngun, Thun Bắng, Tường Che, Khổ Bồn, Đôn Thanh, Nà Chùa (Nà Chúa), Đôn Én (Nà Én), Nà Nhà (Nà Khà), Bản Hô, Đôn Đưa (Đon Đứa), Đôn Lâm (Đon Lềm), Nà Diêu. Năm 1945, một phần xã Đài Mãn sáp nhập với xã Phương Chử thành xã Yên Lập, tổng Đài Quan, châu Khánh Thiện, nay là huyện Chiêm Hóa.
ĐÀI QUAN
  Tổng thuộc châu Chiêm Hóa vào đầu thế kỷ XX, gồm 6 xã: Đài Quan (có 16 thôn: Động Đài Quan, Bản Vài, Bản Chạng, Nà Kính, Na Bát, Bản Yết, Nà Pác, Bản Màn, Bản Hóa, Đan Hén, Nặm Chăn, Bản Đài, Che Hôn, Lũng Lò, Khuôn Mã, Lập); Đài Mãn (có 24 thôn bản: Khuôn Dâu, Yên Mã, Nà Càu, Nà Dìu, Nà Khau, Nà Tĩnh, Nà Cóc, Nà Héc, Nà Bò, Nà Mòn, Bó Cai, Khuôn Phoong, Khuôn Ngun, Thum Bắng, Tường Che, Khổ Bồn, Đôn Thanh, Nà Chùa, Đôn Én, Nà Nhà, Bản Hô, Đôn Đưa, Đôn Lâm, Na Diêu); Tùng Hiên (có 11 thôn: Bản Bum, Khuôn Trại, Bản Hén, Khuôn Uy, Bản Mèo, Nà Tè, Khuôn Bục, Khâu Vàng, Na Quang, Bó Héo, Nà Làng); Yên Lang (có 14 thôn: Bản Giang, Nà Nàng, Nà Bài, Bản Lai, Nà Cốc, Nà Hồ, Nà Lang, Nà Đôn, Nà Ca, Nà Dụng, Bắc Mai, Nà Kéo, Bó Vài, Nà Luồng); Phương Chử (có 9 thôn: Bó Đổng, Nà Hận, Pác Cá, Nà Làm, Nà Cấm, Khuôn Cang, Nà Cố, Nà Luồng, Pác Ngõa); Phố Đài Thị. Nay thuộc địa giới huyện Chiêm Hóa.
ĐẠI ĐỒNG
 Tổng thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Tuyên Quang vào đầu thế kỷ XX, gồm 9 xã: Đại Đồng (có 4 thôn: thôn Bạch, thôn Đồng, Phố Cát, thôn Yên Thị), Điền Loan Thượng (có 4 thôn: Giang, Làng Mằn, Làng Đấy, Khảm), Điền Loan Hạ (có 5 thôn: Đá Cây, Cây Đa, Miếu, Hạ, Nam Vũ), Phường Đại Đồng (có 2 thôn: Soi, Phường), Vũ Khê (có 2 thôn: Vũ Khê, Tường Loan), Khuôn Sơn (có 5 thôn: Thuốc, Chùa, Cây Khế, Làng Khoàng, Nghi), Điền Loan Trung (có 2 thôn: Bản, Thuốc), Hương Giang (có 2 thôn: Đồng Đình, Thạch Bàn), Khuôn La (có thôn: Khuôn La). Nay thuộc địa giới huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.
ĐẠI MAN
          Châu, địa danh cũ thuộc tỉnh Tuyên Quang. Châu Đại Man được gọi là châu Vị Long dưới thời Đinh, Lê, Lý. Thời Lê đổi là châu Đại Man có 34 xã. Năm Quang Thuận thứ 10 (1469), Thừa tuyên Tuyên Quang có 1 phủ là Yên Bình, gồm 1 huyện, 5 châu. Trong 5 châu của Thừa tuyên Tuyên Quang thì châu Đại Man có 38 xã. Cuối thế kỉ XVIII, châu Đại Man có 45 xã. Đầu thế kỷ XIX, châu Đại Man gồm 4 tổng, 45 xã, vạn, trại, xóm. Năm Minh Mệnh 16 (1835) đổi là châu Chiêm Hóa. Nay là đất các huyện Chiêm Hóa, Na Hang và Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang.
ĐẠO NGẠN
 Tổng thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Tuyên Quang vào đầu thế kỷ XX, gồm 4 xã: Đạo Ngạn (có 4 thôn: Minh Danh, Hoàng Thị, Nghiện, Thôn Huy), Đông Lý (có 4 thôn Đông Lý, Luật Lý, Đất, Uông), Duyên Gia (có 3 thôn: Cẩm La, Đồng Sủng, Đức Ký), Ký Mã (có 8 thôn: Má, Kiều, Nhõm, Thân, Cọ, Lem, Cựa, Hân). Nay thuộc địa giới tỉnh Yên Bái.
 ĐĂNG  CHÂU
Xã cũ, đầu thế kỷ XIX là xã Đương Châu, tổng Hồng La  huyện Đương Đạo, phủ Đoan Hùng, trấn Sơn Tây. Cuối thế kỷ XIX, xã Đăng Châu thuộc tổng Bắc Hoàng, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Đầu thế kỷ XX, xã Đăng Châu tách thành xã Thượng Chu và phố Thượng Chu. Nay thuộc thị trấn Sơn Dương 
ĐOAN HÙNG
 Phủ, địa danh cũ của tỉnh Tuyên Quang, xưa thuộc tỉnh Sơn Tây, dưới thời Pháp thống trị đã được sáp nhập vào tỉnh Tuyên Quang. Ngày 4.5.1919, sáp nhập làng Hòa Mục (tỉnh Phú Thọ) vào tổng Thường Túc huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. Làng Hòa Mục nguyên thuộc tổng Ngọc Chúc, huyện Hùng Quan, phủ Đoan Hùng, tỉnh Sơn Tây. Năm 1888, phủ Đoan Hùng gồm có các huyện Ngọc Quang và Hùng Quan sáp nhập vào tỉnh Tuyên Quang. Năm 1895, hai huyện Ngọc Quang và Hùng Quan sáp nhập vào tỉnh Hưng Hóa. Phủ Đoan Hùng thuộc Tiểu quân khu Tuyên Quang (Đạo quan binh 3). Năm 1895, phủ Đoan Hùng (trừ huyện Sơn Dương) tách khỏi Đạo quan binh 3 sáp nhập vào tỉnh Hưng Hóa (xt. Sơn Dương).
ĐÔ KIM
 Châu, địa danh cổ của tỉnh Tuyên Quang. Nhà Đường đặt châu Đô Kim, sau đó lại chia ra, cho lệ thuộc vào các châu khác. Châu Đô Kim nay thuộc địa bàn huyện Hàm Yên, Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
ĐÔNG HỮU
    Xã cũ thuộc huyện Sơn Dương. Cuối thế kỷ XIX, là xã Hữu Lộc thuộc tổng Nghĩa Khê, huyện Hùng Quan, Phủ Đoan Hùng, tỉnh Tuyên Quang. Đầu thế kỷ XX, xã Hữu Lộc thuộc huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ. Năm 1947, hợp nhất với xã Quyết Thắng. Năm 1953, xã Quyết Thắng chia thành 2 xã Quyết Thắng và Đông Hữu. Năm 1957, xã Đông Hữu, sáp nhập vào huyện Sơn Dương, Tuyên Quang (theo Nghị định số 259-TTg ngày 15.6.1957 của Thủ tướng Chính phủ). Năm 1969, hợp nhất 2 xã Đông Hữu, Đa Thọ thành xã Đông Thọ, huyện Sơn Dương (theo Quyết định số 200-NV ngày 21.4.1969 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ). (xt. Đông Thọ).     
ĐÔNG LỢI
  Xã cũ thuộc huyện Sơn Dương, được thống kê trong Bản kê khai các huyện và xã tỉnh Tuyên Quang ghi ngày 30.6.1948 của Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Tuyên Quang. Thế kỷ XIX thuộc tổng Yên Lịch, huyện Sơn Dương, phủ Đoan Hùng, trấn Sơn Tây. Năm 1945, tổng Yên Lịch đổi thành xã Đông Lợi (cg. Đồng Lợi), châu Tự Do. Năm 1954 chia thành 2 xã Đông Lợi, Chi Thiết thuộc huyện Sơn Dương.  
ĐÔNG SƠN
Xã cũ, đầu thế kỷ XIX thuộc tổng Đồng Yên, huyện Phúc Yên, phủ Yên Bình, xứ Tuyên Quang. Cuối thế kỷ XIX, thuộc tổng Đồng An (Đồng Yên), huyện Hàm Yên. Đầu thế kỷ XX, xã Đông Sơn thuộc tổng Đồng Yên,  phủ Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. Năm 1945, xã Đông Sơn và Đồn điền Palachiê, Đồn điền Tham Sần hợp nhất thành xã Gia Tường, phủ Quyết Thắng. Nay thuộc địa bàn phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang.
ĐỒNG LỤC
          Xã cũ, đầu thế kỷ XIX, thuộc tổng Đồng Liên, huyện Đương Đạo, phủ Đoan Hùng, trấn Sơn Tây. Cuối thế kỷ XIX thuộc tổng Đồng Lục, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang .Đầu thế kỷ XX, xã Đồng Lục gồm 04 xóm: Đá Ngựa, Khuôn Rạng, Phương Cẩm, Đá Cả thuộc tổng Linh Xuyên, châu Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang
Năm 1945, xã Đồng Lục tách thành xã Trung An và xã Trung Minh, tổng Linh Xuyên, châu Tự Do, tỉnh Tuyên Quang.  Nay thuộc địa bàn xã Phúc Ứng, huyện Sơn Dương

Lượt xem: 567